Hjirby biede wy jo de kadernota 2025 oan. Mei it fêststellen fan dizze kadernota jouwe jo rjochting oan de kaders dêr't it kolleezje de begrutting foar 2025 binnen tariede kin. De kadernota is de earste stap nei it presintearjen fan de begrutting foar 2025.
Finansjeel perspektyf
It ravynjier 2026 komt tichterby. Yn dizze kadernota presintearje wy noch in struktureel slutende earste jierskiif 2025. Foar de jierren 2026 en fierder sjocht it byld der minder geunstich út, krekt as by de oare gemeenten yn Nederlân. Lykas bekend stiet it finansjeel perspektyf fan 2026 ôf, it saneamde ravynjier, ûnder druk troch de ôfname fan de middels fia it gemeentefûns. Ek sjogge wy ús konfrontearre mei tanimmende kosten op it mêd fan jeugdsoarch. Mei de VNG fine wy dat it Ryk ús dêryn kompensearje moat. It akkoart op haadlinen foar in nije regearing lit spitigernôch gjin foarnimmens dêrta sjen. Yn VNG-ferbân geane wy troch mei it druk setten op de lobby foar needsaaklike oanpassingen. Op syn gaust yn 'e maitiid fan 2025 komt dêr mear sicht op.
Ynvestearjen bliuwe
De begrutting fan 2024 stiet yn it teken fan 'ynvestearjen bliuwe', wêrby't nettsjinsteande in negatyf mearjierreperspektyf ynvestearre wurdt om Smellingerlân in noch better plak wêze te litten om te wurkjen, wenjen en rekreëarjen. Foar it earst stjoere wy jo de Romtlike ynvestearringsaginda as taheakke mei. Dy ynvestearringsaginda is noch yn ûntwikkeling. By elke kadernota aktualisearje wy dy. Doel dêrfan is mear ynsjoch en oersjoch te bieden yn de ynvestearringen dy't nedich binne om de ambysjes út de Omjouwingsfyzje te realisearjen. Om ynvestearjen bliuwe te kinnen, hawwe wy it stânpunt ynnaam dat it Ryk de gemeenten finansjeel kompensearje moat foar de weromfal yn ynkomsten út it Ryk wei. Dêrom hawwe wy der foar keazen in net slutend mearjierreperspektyf te presintearjen. Omdat de winske kompensaasje der (noch) net liket te kommen, bliuwt de finansjele posysje fan ús gemeente ûnder druk stean fan 2026 ôf.
Yn oanrin nei de begrutting 2025, mar grif yn it proses dêrnei, sille wy dat dwaan wat nedich is om ús opjeften te realisearjen, it Ryk te wizen op har ferantwurdlikens en sels finansjeel sûn te bliuwen.
Finansjele kaders
Foar it opstellen fan dizze kadernota hat it kolleezje de neikommende finansjele kaders brûkt:
- Foar it begruttingsjier 2025 realisearje wy in struktureel saldo fan minimaal € 0,5 miljoen posityf.
- It finansjele tekoart yn de lêste jierskiif is maksimaal 50% fan de weromfal yn middels fia it gemeentefûns fan 2026 ôf. De ferwachte weromfal yn middels fia it gemeentefûns bedraacht likernôch € 7 miljoen. It tekoart yn 2028 moat beheind wurde ta maksimaal € 3,5 miljoen.
- De romte dy't frij te besteegjen is yn de algemiene reserve moat posityf wêze.
Begruttingssaldo en effekt op de algemiene reserve
Yn dizze kadernota presintearje wy foar 2025 in begruttingssaldo dat struktureel slút. It saldo fan dizze kadernota foldocht foar it jier 2025 oan it stelde finansjele kader, mar foar de jierskiif 2028 is der sprake fan in tekoart dat net binnen de kaders past. Dat jildt ek foar de algemiene reserve, dy sakket troch de ûndergrins dy't wy hantearje. Boppedat stiet ús foar 2026 in noch gruttere opjefte te wachtsjen.
Om yn jierskiif 2028 te foldwaan oan de finansjele kaders, wurde oanfoljende maatregels opnaam dy't yn de begrutting 2025-2028 konkretisearre wurde.
Drachten, 25 juny 2024
Boargemaster en wethâlders fan Smellingerlân,
sekretaris boargemaster
S. van der Berg J. Rijpstra
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Hierbij bieden wij u de kadernota 2025 aan. Met het vaststellen van deze kadernota geeft u richting aan de kaders waarbinnen het college de begroting voor 2025 kan voorbereiden. De kadernota is de eerste stap naar het presenteren van de begroting voor 2025.
Financieel perspectief
Het ravijnjaar 2026 komt dichterbij. In deze kadernota presenteren we nog een structureel sluitende eerste jaarschijf 2025. Voor de jaren 2026 en verder ziet het beeld er minder gunstig uit, net als bij de andere gemeenten in Nederland. Zoals bekend staat het financieel perspectief vanaf 2026, het zogenoemde ravijnjaar, onder druk door de afname van de middelen via het gemeentefonds. Ook zien we ons geconfronteerd met toenemende kosten op het gebied van jeugdzorg. Met de VNG vinden wij dat het Rijk ons daarin moet compenseren. Het hoofdlijnenakkoord voor een nieuwe regering laat helaas geen voornemens hiertoe zien. In VNG verband blijven wij druk zetten op de lobby voor noodzakelijke aanpassingen. Op zijn vroegst in het voorjaar 2025 komt daar meer zicht op.
Blijven investeren
De begroting 2024 stond in het teken van 'blijven investeren' waarbij ondanks een negatief meerjarenperspectief geïnvesteerd wordt om Smallingerland een nog betere plek te laten zijn om te werken, wonen en recreëren. Voor het eerst sturen wij u de Ruimtelijke investeringsagenda als bijlage mee. Deze investeringsagenda is nog in ontwikkeling. Bij elke kadernota actualiseren wij deze. Doel ervan is meer inzicht en overzicht te bieden in de investeringen die nodig zijn om de ambities uit de Omgevingsvisie te realiseren. Om te kunnen blijven investeren hebben wij het standpunt ingenomen dat het Rijk de gemeenten financieel moet compenseren voor de terugval in inkomsten vanuit het Rijk. Hierom hebben wij ervoor gekozen een niet sluitend meerjarenperspectief te presenteren. Omdat de gewenste compensatie er (nog) niet lijkt te komen blijft de financiële positie van onze gemeente onder druk staan vanaf 2026.
In aanloop naar de begroting 2025, maar zeker in het proces daarna zullen wij dat doen wat nodig is om onze opgaven te realiseren, het Rijk te wijzen op haar verantwoordelijkheid en zelf financieel gezond te blijven.
Financiële kaders
Voor het opstellen van deze kadernota heeft het college de volgende financiële kaders gehanteerd:
- Voor het begrotingsjaar 2025 realiseren we een structureel saldo van minimaal € 0,5 miljoen positief.
- Het financiële tekort in de laatste jaarschijf is maximaal 50% van de terugval in middelen via het gemeentefonds vanaf 2026. De verwachte terugval in middelen via het gemeentefonds bedraagt ongeveer € 7 miljoen. Het tekort in 2028 moet beperkt worden tot maximaal € 3,5 miljoen.
- De vrije besteedbare ruimte in de algemene reserve moet positief zijn.
Begrotingssaldo en effect op de algemene reserve
In deze kadernota presenteren we voor 2025 een begrotingssaldo dat structureel sluit. Het saldo van deze kadernota voldoet voor het jaar 2025 aan het gestelde financiële kader, maar voor de jaarschijf 2028 is sprake van een tekort wat niet past binnen de kaders. Dit geldt ook voor de algemene reserve, deze zakt door de ondergrens die wij hanteren. Bovendien staat ons voor 2026 een nog grotere opgave te wachten.
Om in jaarschijf 2028 te voldoen aan de financiële kaders worden aanvullende maatregelen opgenomen die in de begroting 2025 – 2028 geconcretiseerd worden.
Drachten, 25 juni 2024
Burgemeester en wethouders van Smallingerland,
secretaris
S. van der Berg
burgemeester
J. Rijpstra