Bestuurlijke samenvatting van de investeringsagenda
Een volgende stap voorwaarts in planning & control
Met deze investeringsagenda zetten we een volgende stap vooruit in planning & control. Ten opzichte van vorig jaar heeft deze investeringsagenda een brede scope. De agenda omvat alle investeringen met uitzondering van grondexploitaties, aangezien deze hun eigen planning en verantwoording kennen. Er is een helder onderscheid tussen vervangingsinvesteringen en investeringen volgend uit ambities. De indexatiemethodiek van investeringen is gelijk getrokken aan die van de reguliere begroting, wat betekent dat alle investeringen volgens prijspeil 2026 zijn neergezet. Ook is de borging tussen de investeringsagenda, de kadernota en de begroting verbeterd. Tot slot stellen we prioriteitregels voor in dekking van investeringen.
Helpend in besluitvorming, maar geen besluitvormend document
De investeringsagenda 2026-2040 geeft langjarig zicht (t+15, vijftien jaar vooruit) op toekomstige investeringen, hun structurele lasten en de dekking ervan. Het helpt college en raad om meer afgewogen besluiten te nemen over investeringen en de dekking hiervan.
De investeringsagenda is gekoppeld aan het jaarlijks kadernota proces en heeft daarin een inventarisatie- en prioriteringsfunctie. De investeringsagenda is geen besluitvormend document. De kadernota en begroting zijn de documenten waar besluiten over financiële kaderstelling plaatsvinden. Autorisatie van investeringskredieten gebeurt in de begroting of met afzonderlijke raadsvoorstellen.
Alleen investeringen die onontkoombaar en onuitstelbaar zijn
Gezien het meerjarig financieel perspectief ligt de focus in de investerings-agenda 2026-2040 op investeringen die nodig zijn om wat we hebben goed in stand te houden en in tweede instantie op de al bekende investeringen uit ambities die vastgesteld zijn in de gemeenteraad. Dit sluit aan bij de strategie om richting begroting 2026 alleen nieuwe ontwikkelingen op te nemen die niet beïnvloedbaar zijn omdat ze onontkoombaar en onuitstelbaar zijn of ontwikkelingen die politiek urgent zijn volgend op lopend beleid.
Nadere prioriteitstelling over investeringen loopt via het ombuigingstraject
In deze investeringsagenda is bewust alleen een actualisatie en geen prioritering opgenomen. Eventuele bijstellingsvoorstellen inzake investeringen zijn onderdeel van het ombuigingstraject. Wel wordt in deze investeringsagenda aangegeven of er mogelijkheden zijn om te prioriteren of temporiseren. De raad besluit op 8 juli over ombuigingsmaatregelen. Deze besluitvorming verwerken we vervolgens in het meerjareninvesteringsoverzicht in de begroting 2026-2029.
Blijven investeren is cruciaal voor de ontwikkeling van onze gemeente
In het ombuigingentraject zijn maatregelen in beeld gebracht die gevolgen kunnen hebben voor de investeringen in onze gemeente. Investeringen waarvan de meerderheid van de raad heeft aangegeven dat ze van groot belang zijn voor Smallingerland. Door vanuit visie te blijven investeren helpen we Smallingerland om te groeien en bloeien, wat ten goede komt aan onze economische ontwikkeling in de hele gemeente en aan de centrumfunctie van Drachten voor de dorpen in onze gemeente maar ook de regio daaromheen. Dit groeien en bloeien zet zich door naar werk voor onze inwoners, versterking van de sociale structuur en heeft daarmee uiteindelijk ook positief effect op onze financiële positie. Blijven investeren is dan ook cruciaal voor de ontwikkeling van onze gemeente.
Duidelijke stelregels over de dekking van investeringen
Met de wijziging van het financieel beleid van december 2024 is het mogelijk gemaakt om investeringen ook te dekken uit een bestemmingsreserve kapitaallasten. Op die manier kunnen we incidentele middelen apart zetten om structurele lasten te dekken. Daar gaan we verstandig mee om. Prioritering ten aanzien van dekking is uitgewerkt in de volgende stelregels:
- Als basislijn hanteren we dat we alle instandhoudingsinvesteringen dekken uit de lopende begroting, dus niet uit een bestemmingsreserve kapitaallasten.
- Voor investeringen volgend uit ambities geldt onderstaand onderscheid:
a. Als deze volgen uit een wettelijke verplichting dan dekken we deze altijd uit de lopende begroting.
b. Alleen als deze beleidsvrij zijn, dan is het mogelijk om deze te dekken uit een bestemmingsreserve kapitaallasten. Dekking uit de lopende begroting blijft altijd een mogelijkheid.
Volgend uit deze stelregels hanteren we deze nieuwe dekkingsmethodiek in deze investeringsagenda alleen voor de investeringen in het centrum.
Actualisatie van investeringen leidt tot financiële voordelen
De onderstaande tabel geeft een geactualiseerd overzicht van het totaal aan investeringen wat in de meerjarenperiode gepland is.
Onderstaande tabel toont de investeringsbedragen zoals het college voorstelt om deze op te nemen en te laten autoriseren bij het vaststellen van de begroting 2026. Daarnaast zijn de kapitaallasten per jaar weergegeven die volgen op het jaar van gereedkomen van genoemde investeringen. In aanvulling op onderstaande tabel komen ook de nieuwe investeringen volgend uit deze kadernota in de begroting 2026. Het totaal van die investeringen is te vinden in bijlage 5.3 Investeringskredieten .
Autorisatie havenkades gaat via een apart raadsvoorstel
Ten aanzien van de investering in de havenkade geldt dat we u niet via de begroting 2026, maar via een apart raadsvoorstel vragen om deze investering te autoriseren. Dat we genoemd onderwerp hier wel opnemen is puur om te anticiperen op de hieruit volgende kapitaallasten
mocht u hiertoe besluiten.
Effect op kapitaallasten
Voor bovengenoemde investeringen in de jaren 2026 en verder waren al middelen opgenomen in de huidige begroting. Het effect van deze geactualiseerde investeringsplanning ten opzichte van de begroting 2025-2028 staat in onderstaande tabel weergegeven.
Daaruit blijkt dat er sprake is van een voordelig effect op het meerjarenbeeld. Dat voordeel ontstaat door de actualisatie van de investeringsplanning voor de onderdelen Stad Drachten en Wijken en Dorpen. Deze bijstelling wordt opgenomen in de kadernota 2026-2029.
In aanvulling op bovenstaande actualisatie rekenen we apart in deze kadernota ook nog het totaal aan benodigde rentemiddelen door. Onder meer door bovengenoemde bijstelling zijn 'minder meer' rentemiddelen nodig dan door ons voorzien in de raadsbrief over de actualisatie van het meerjarenbeeld van maart 2025.
Lees de investeringsagenda hier
Voor de volledige investeringsagenda 2026-2040 verwijzen wij u naar onderstaande bijlage. Daarin gaan we onder meer in op:
- Doel en scope van de investeringsagenda
- Procesinpassing en planningshorizon van de investeringsagenda
- Stapsgewijze ontwikkeling van de investeringsagenda
- Kaderstelling en autorisatie
- Beschikbare ruimte voor nieuwe investeringen
- Totaaloverzicht investeringen en effect op kadernota
- Totaaloverzicht geplande investeringen 2026-2040
- Aan te vragen investeringskrediet begroting 2026
- Investeringsplanning 2027-2029
- Investeringsplanning 2030-2040
- Effect op financiële kengetallen