Oanbiedingsbrief
Achte leden fan de gemeenteried fan Smellingerlân,
Foar jo leit de begrutting 2025 en de mearjierrerûzing 2026-2028. Dy begrutting is in ferfolch op de Kadernota 2025-2028 én ús Mid Term Review. Yn dat weromsjen op de earste twa jier fan ús bestjoersperioade, dat wy jo yn july fan dit jier stjoerden, konstatearren wy dat wy goed op koers lizze en dat in soad ambysjes út it koälysje-akkoart berikt en wiermakke binne. Dêr binne wy as kolleezje grutsk op, net yn it lêste plak omdat dat ferrint yn goed oparbeidzjen mei jo as ried, ús ynwenners, bedriuwen, ynstellingen, ferieningen en maatskiplike partners en fansels ek mei ús amtlike organisaasje.
Trochgean mei wiermeitsjen
Mei dat wiermeitsjen wat wy tasein hawwe gean wy troch, ek al bart dat yn in ûnwis finansjeel perspektyf. Nei de ferkiezingen foar de Twadde Keamer is der in nij kabinet kaam. In kabinet dat – lykas wy – foar flinke finansjele útdagingen stiet. In kabinet dat ús en alle oare gemeenten nedich hat en net sûnder ús kin. As gemeente binne wy nammentlik de earste oerheid en dêrmei it meast tichtby foar ús ynwenners. En dêryn dogge wy it goede, foar in part út ús eigen beliedsambysjes wei en foar in wichtich part ek út wetlike ramten fan it ryk wei. Dat dat in soad jild kostet die earder dit jier bliken, doe't wy struktureel miljoenen mear rûzje moasten foar jeugd. Dat needsake ús om yn de Kadernota dochs noch finansjele oanpassingen te dwaan. Dêrmei is de begrutting 2025 struktureel en reëel slutend, mar foldocht it mearjierrebyld noch net oan ús finansjeel ramt. Yn in apart riedsfoarstel dat jo njonken dy begrutting krije, hawwe wy dêrom oanfoljende maatregels foarsteld om ús finânsjes yn mearjierreperspektyf fierder te ferbetterjen.
Wy meitsje ús sterk foar in better finansjeel perspektyf
Ut it regearakkoart fan it kabinet docht noch net folle reëel útsjoch bliken op de needsaaklike ekstra middels. Ekstra middels dy't nedich binne om de ekstra maatskiplike opjeften dêr't gemeenten foar stean mooglik te meitsjen. Lykas by oare gemeenten giet it ek by ús om ekstra ynvestearringen yn de iepenbiere romte foar de grutte wenningbou-opjefte, yn de enerzjy-transysje, foar de klimaatadaptaasje, yn de fernijing en renovaasje fan ûnderwiisgebouwen en yn fernijing en renovaasje fan kapitaalguod yn de iepenbiere romte út de jierren sechtich, santich en tachtich. Mar troch de koarting yn 2026 en de needsaak ta ombûgingen, ûntbrekt it ek by ús oan strukturele romte foar de byhearrende ôfskriuwings- en rintelêsten fan dy ynvestearringen.
As kolleezje stypje wy de ynspanningen fan de VNG tsjin de koarting op it gemeentefûns. It kolleezje jout dêrby op ynhâld ynfolling oan de winsken dy't de ried, ûnder mear troch in tal moasjes, utere hat by de behanneling fan de Kadernota. Rjochting it ryk jout it kolleezje dan ek ferskate bestjoerlike sinjalen ôf.
Sa hawwe wy yn VFG-ferbân, tegearre mei VGG, op 6 augustus ll. In brief nei kabinet Schoof stjoerd oer de gefolgen fan it ryksbelied foar noardlike gemeenten. Njonken it freegjen fan omtinken foar de tige nuodlike finansjele situaasje fan gemeenten, uterje wy yn dy brief ek soargen oer de gefolgen fan Haachsk belied foar plattelânsgemeenten op trije ûnderwerpen: de regiotoets, it opnij itigjen fan it gemeentefûns en de koarting fan goed 2 miljard op it gemeentefûns.
Fierder ûndersykje wy yn it ferlingde fan de moasje fan de VVD wat juridysk mooglik is om in rjochtfeardige útkearing út it gemeentefûns ôf te twingen.
Ta beslút wurdt it VNG-bestjoer foarsjoen fan ynsichten út de regio wei yn hjoeddeistige ûntjouwingen, lykas de finânsjes, fia de klankboerdgroep 'VNG vanuit de regio', dêr't wy fia de VFG in sit yn hawwe.
Net ôfwachtsje, mar antisipearje op meardere senario's
Nettsjinsteande ús ynspanningen en dy fan ús netwurkpartners moatte wy konstatearje dat it mar tige de fraach is oft der yn de maitiidsnota fan it ryk, en dêrmei yn de maaiesirkulêre takom jier, ekstra middels beskikber komme. Dat betsjut dat wy antisipearje moatte op ekstra ombûgingen om by de begrutting fan 2026 oannimlik te meitsjen dat ús finansjeel perspektyf wer slutend wurdt, ek as it ryk net mei ekstra middels oer de brêge komt. Yn it haadstik strategy rjochting begrutting 2026-2029 ljochtsje wy ta hoe't wy dat dogge. Foardat wy dêrop yngean, jouwe wy in ynlieding op de begrutting 2025, want dat is de begrutting dy't no foarleit. In begrutting dy't foar it earst ek – neffens ús modernisearring planning & control – yn de foarm fan in webside oanbean wurdt.
Wy fertrouwe derop dat dizze begrutting foldocht oan de ramten dy't jo steld hawwe. En wy sjogge der dan ek nei út om – út ús rol wei – mei jo ried te praten oer sawol de ynhâld as de foarm fan dizze begrutting.
Mei freonlike groetnis,
Boargemaster en wethâlders fan Smellingerlân,
boargemaster, sekretaris,
Jan Rijpstra Siebren van der Berg
Aanbiedingsbrief
Geachte leden van de gemeenteraad van Smallingerland,
Voor u ligt de begroting 2025 en de meerjarenraming 2026-2028. Deze begroting is een vervolg op de kadernota 2025-2028 én onze Mid Term Review. In die terugblik op de eerste twee jaar van onze bestuursperiode die wij u in juli dit jaar stuurden constateerden wij dat we goed op koers liggen en dat veel ambities uit het coalitieakkoord zijn bereikt en waargemaakt. Daar zijn we als college trots op, niet in de laatste plaats omdat dit in goed samenspel verloopt met u als raad, onze inwoners, bedrijven, instellingen, verenigingen en maatschappelijke partners en natuurlijk ook met onze ambtelijke organisatie.
Doorgaan met waarmaken
Met dat waarmaken wat we beloofd hebben gaan we door, ook al gebeurt dit in een onzeker financieel perspectief. Na de verkiezingen voor de Tweede Kamer is een nieuw kabinet aangetreden. Een kabinet dat - net als wij - voor forse financiële uitdagingen staat. Een kabinet dat ons en alle andere gemeenten nodig heeft en niet zonder ons kan. Als gemeente zijn wij namelijk de eerste overheid en daarmee het meest nabij bij onze inwoners. En daarin doen wij het goede, deels vanuit onze eigen beleidsambities en voor een belangrijk deel ook vanuit wettelijke kaders van het rijk. Dat dat veel geld kost bleek eerder dit jaar toen we structureel miljoenen meer moesten bijramen voor jeugd. Dit noopte ons om in de kadernota alsnog financiële aanpassingen te doen. Daarmee is deze begroting 2025 structureel en reëel sluitend, maar voldoet het meerjarenbeeld nog niet aan ons financiële kader. In een apart raadsvoorstel dat u naast deze begroting ontvangt hebben wij daarom aanvullende maatregelen voorgesteld om onze financiën in meerjarenperspectief verder te verbeteren.
We maken ons hard voor een beter financieel perspectief
Uit het regeerakkoord van het kabinet blijkt nog weinig reëel uitzicht op de noodzakelijke extra middelen. Extra middelen die nodig zijn om de extra maatschappelijke opgaven waar gemeenten voor staan mogelijk te maken. Net als bij andere gemeenten gaat het ook bij ons om extra investeringen in de openbare ruimte voor de grote woningbouwopgave, in de energietransitie, voor de klimaatadaptatie, in vernieuwing en renovatie van onderwijsgebouwen en in vernieuwing en renovatie van kapitaalgoederen in de openbare ruimte uit de jaren zestig, zeventig en tachtig. Maar door de korting in 2026 en de noodzaak tot ombuigingen ontbreekt het ook bij ons aan structurele ruimte voor de bijbehorende afschrijvings- en rentelasten van die investeringen.
Als college steunen wij de inspanningen van de VNG tegen de korting op het Gemeentefonds. Het college geeft daarbij op inhoud invulling aan wensen die de raad, onder andere via een aantal moties, heeft geuit bij de behandeling van de Kadernota. Richting het rijk geeft het college dan ook diverse bestuurlijke signalen af.
Zo hebben wij in VFG verband, samen met VGG, op 6 augustus jl. een brief naar kabinet Schoof gestuurd over de gevolgen van het rijksbeleid voor noordelijke gemeenten. Naast het vragen van aandacht voor de zeer penibele financiële situatie van gemeenten uiten we in deze brief ook zorgen over de gevolgen van Haags beleid op plattelandsgemeenten op drie onderwerpen: de regiotoets, de herijking van het gemeentefonds en de korting van ruim 2 miljard op het gemeentefonds.
Verder onderzoeken wij in het verlengde van de motie van de VVD wat juridisch mogelijk is om een rechtvaardige uitkering uit het gemeentefonds af te dwingen.
Tot slot wordt het VNG bestuur voorzien van inzichten uit de regio op huidige ontwikkelingen waaronder de financiën via de klankbordgroep 'VNG vanuit de regio', waar wij via de VFG zitting in hebben.
Niet afwachten, maar anticiperen op meerdere scenario's
Onze inspanningen en die van onze netwerkpartners ten spijt moeten wij constateren dat het maar zeer de vraag is of er in de voorjaarsnota van het rijk en daarmee in de meicirculaire volgend jaar extra middelen beschikbaar komen. Dat betekent dat wij moeten anticiperen op extra ombuigingen om bij de begroting 2026 aannemelijk te maken dat ons financieel perspectief weer sluitend wordt, ook als het rijk niet met extra middelen over de brug komt. In het hoofdstuk strategie richting begroting 2026-2029 lichten wij toe hoe wij dat doen. Voordat wij daarop ingaan, geven wij een inleiding op de begroting 2025, want dat is de begroting die nu voorligt. Een begroting die voor het eerst ook - conform onze modernisering planning & control - in websitevorm wordt aangeboden.
We vertrouwen erop dat deze begroting voldoet aan de door u gestelde kaders. En wij kijken er dan ook naar uit om – vanuit onze rol - samen met uw raad te spreken over zowel de inhoud als de vorm van deze begroting.
Met vriendelijke groet,
Burgemeester en wethouders van Smallingerland,
burgemeester, secretaris,
Jan Rijpstra Siebren van der Berg