Blijven waarmaken waar we voor staan in een onzeker financieel perspectief
Het college staat achter de ambities uit het coalitieakkoord en gaat daarom onverminderd door met het daadwerkelijk waarmaken van de ambities en plannen zoals door de raad bekrachtigd in onze visies en onderliggende uitvoeringsagenda's. Gelet op het meerjarenperspectief wordt dit echter steeds lastiger. Met de ombuigingen die het college in aanvulling op deze begroting 2025 aan u voorstelt zetten we een belangrijke stap in verbetering van dit perspectief.
Conform de moties die de raad bij de kadernota heeft vastgesteld werken wij – zelfstandig en met onze netwerkpartners – aan beweging bij het rijk welke recht doet aan adequate financiering van onze medebewindstaken, dit op grond van wettelijke kaders waar wij het rijk aan houden.
De voortekenen op dat vlak zijn op korte termijn niet gunstig, uitgaande van het regeerakkoord. Op zijn vroegst in de meicirculaire is een eventuele beweging voor ons een feit, terwijl wij bij de kadernota maatregelen zullen moeten voorstellen richting een sluitend financieel meerjarenperspectief.
Deze aanvullende maatregelen zullen naar verwachting nog meer impact hebben dan wat nu al voorligt. Het college wil voorkomen dat we onnodig diep snijden, terwijl er mogelijk binnen een afzienbare periode wel een reële vergoeding van de kosten voor jeugdhulp komt van het rijk of dat de korting op het gemeentefonds geheel of gedeeltelijk wordt teruggedraaid.
Samen met de gemeenteraad optrekken in de stappen die we zetten om door het ravijn heen te komen
Als raad heeft u aangegeven het belangrijk te vinden om meegenomen te worden in de stappen die wij – elk vanuit onze eigen verantwoordelijkheid – met elkaar zetten om door het financiële ravijn te komen. Op grond van de Gemeentewet artikel 189 heeft u daarbij een eigen verantwoordelijkheid: u moet er namelijk op toezien dat de begroting structureel en reëel in evenwicht is. Het begrotingsjaar is het kalenderjaar. U heeft daarbij twee opties voor de begroting 2026. Optie 1 is bij de kadernota 2026 die begroting structureel sluitend maken. Dit vraagt stevig en snel ingrijpen met nog meer consequenties voor onze inwoners. Een proces dat u zorgvuldig wenst te voeren dat dan in kort tijdsbestek dient te gebeuren. Optie 2 is de begroting 2026 incidenteel sluitend te maken door het tekort te dekken uit incidentele middelen zoals de algemene reserve. De Gemeentewet bepaalt dan dat u dit alleen kunt doen als aannemelijk is dat het structureel en reëel evenwicht in de begroting in de eerstvolgende drie jaren (dus uiterlijk bij de begroting 2029) tot stand zal worden gebracht.
Wij willen samen met u dat doen wat op de lange termijn het beste is voor Smallingerland. Daarom hebben we naast de begroting 2025 ook al voorstellen gedaan voor ombuigingen. In een informatieavond die we in het eerste kwartaal organiseren willen we nader met u in gesprek over ons meerjarenperspectief en daarbij ook verder kijken dan 2029. Daarbij willen we in gesprek over de verschillende opties en hun consequenties, aangezien ook binnen optie 2 meerdere procesvarianten te onderscheiden zijn om te komen tot een financieel evenwicht.
Ondertussen gaan we niet afwachten als college. Dat betekent dat we voorbereidingen treffen voor (contouren van) een maatregelenpakket. Een maatregelenpakket dat ook wat ons betreft het resultaat moet zijn van een zorgvuldig proces en dat balans biedt tussen aanpassing in ambities en doorlopende beleidsterreinen en balans in de effecten voor verschillende groepen inwoners. Conform de lijn uit ons coalitieakkoord kijken we daarbij in eerste instantie naar onze eigen uitgaven en daarna naar de lokale lasten. Onze gedachtelijnen qua proces bereiden we voor en bespreken we met u op de informatieavond. Onze reservepositie geeft ons de mogelijkheid om weloverwogen keuzes te maken.
Desalniettemin houden we de hand op de knip en zullen wij ons bij de komende kadernota beperken in voorstellen voor extra middelen. We richten ons daarbij met name op voorstellen die naar onze mening onontkoombaar en onuitstelbaar zijn of politiek urgent. In de ruimtelijke investeringsagenda die we wederom aan de kadernota toevoegen gaan we in op de effecten hiervan op onze investeringsplanning.
Naast bovenstaande werken wij in de tussentijd door aan onze lobby voor adequate financiering zodat we onze medebewindstaken naar behoren en behoorlijk gefinancierd kunnen uitvoeren. Zo willen we voorkomen dat we onnodig maatregelen hoeven te treffen die onze Smallingerlandse samenleving mogelijk diep zullen raken. Daarmee willen we de sociale gemeente die we zijn behouden.