Financiële kengetallen

De onderstaande tabel laat de financiële kengetallen zien. Een belangrijke kanttekening is, dat deze kengetallen gebaseerd zijn op de huidige begroting waarin de ombuigingsmaatregelen niet verwerkt zijn. De begroting 2025 laat voor het jaar 2025 een positief begrotingssaldo zien. Voor de jaren daarna is het exploitatiesaldo negatief. Middels het doorvoeren van ombuigingsmaatregelen wordt het negatief exploitatiesaldo beperkt. Deze ombuigingsmaatregelen hebben daarom ook effect op de financiële kengetallen.

Netto schuldquote

De hoogte van de schuld die een gemeente kan dragen hangt af van de hoogte van de inkomsten. Om een grove indicatie te krijgen van de verhouding tussen beide grootheden (schuld en inkomen) wordt de netto schuldquote berekend. Als de netto schuldquote tussen 100% en 130% ligt, is de gemeenteschuld hoog volgens de VNG. Als de netto schuldquote boven de 130% uit komt dan bevindt een gemeente zich zelfs in de gevarenzone.

De netto schuldquote, gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen, loopt de komende jaren op. Dit komt vooral door de geplande investeringen zoals het centrum, integraal huisvestingsplan onderwijs en het gemeentelijk rioleringsplan. Doordat investeringen verschuiven in de tijd zien we wel dat de schuldquote later oploopt dan in de eerdere begrotingen was verwacht.

Een (hoge) schuldpositie is overigens geen gevolg van onjuiste financiële keuzes maar vloeit voort uit een door de gemeente(raad) gewenst uitvoerings-, omgevings- en investeringsniveau in combinatie met het niet voor handen zijn van eigen financieringsmiddelen. Belangrijk is dat de rentelasten structureel in de begroting zijn gedekt. Met een stijgende rente is dat wel een risico voor de toekomst.

Solvabiliteitsratio

Dit kengetal geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Het geeft de verhouding tussen het eigen vermogen (het totaal van de algemene reserve en de bestemmingsreserves) en de totale balansomvang weer. Hoe hoger dit percentage, hoe gunstiger dit is voor de financiële weerbaarheid van de gemeente. Ook hier geldt dat het belangrijk is om het kengetal te duiden in de context

De berekende ratio's voor de solvabiliteit van onze gemeente kennen de laatste jaren een dalende tendens. De reserves zijn de laatste jaren afgenomen, en de financieringsbehoefte neemt juist toe vanwege de grote investeringen die gedaan worden. Daarmee komen we uit onder de signaalwaarde van 20% in 2025.

Nederlandse gemeenten gaan echter vanwege het artikel 12 vangnet uit de Financiële Verhoudingswet niet failliet en worden nooit geliquideerd. Daarom heeft dit kengetal ondanks deze signaalwaarde maar beperkte waarde. Ook worden investeringen in maatschappelijk nut geactiveerd die niet verkoopbaar zijn, zodat de reserves niet een liquiditeitswaarde weergeven. De vraag of de gemeente de schuld met zijn inkomen kan betalen is daarom belangrijker. Op dit moment is dat nog geen probleem. Als de marktrente blijft stijgen dan kan dit in de toekomst mogelijk wel tot problemen leiden.

Bouwgrondexploitaties
De boekwaarde van de voorraden grond moet worden terugverdiend bij de verkoop. Kenmerkend voor grondexploitaties is dat de looptijd meerdere jaren is. Naarmate de inkomsten verder in de toekomst liggen, brengt dit meer rentekosten en risico’s met zich mee. Een grondexploitatie van 10% of hoger wordt beschouwd als kwetsbaar. Bij een negatief percentage is er sprake van hogere geprognosticeerde opbrengsten dan kosten. Het risico op de grondexploitaties lijkt daarmee verwaarloosbaar.

Structurele exploitatieruimte
Dit cijfer helpt mee om te beoordelen welke structurele ruimte een gemeente heeft om de eigen lasten te dragen. Wanneer dit cijfer negatief is, betekent het dat het structurele deel van de begroting onvoldoende ruimte biedt om de lasten te blijven dragen. Vanaf 2026 en verder is het saldo negatief. Dat betekent dat er in die jaren vooralsnog geen structurele begrotingsruimte is.

Woonlasten t.o.v. landelijk gemiddelde
Dit cijfer geeft inzicht in hoe de belastingdruk in de gemeente zich verhoudt ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Als dit percentage laag ligt, betekent het dat de gemeente meer inkomsten uit belastingen zou kunnen verwerven.

Sinds 2023 zit de gemeente Smallingerland voor het eerst in jaren onder het landelijk gemiddelde, gemeten voor meerpersoonshuishoudens met een woning. Wat de ontwikkelingen van andere gemeenten in de komende jaren zal zijn is nog onbekend. We verwachten dat we onder het landelijk gemiddelde zullen blijven uitkomen.